1- Veraset ilamı nedir?
Veraset ilamı veya yeni adıyla mirasçılık belgesi, Türk Medeni Kanunu’nun 598. maddesinde düzenlenen ve murisin yasal mirasçılarını gösterir belgedir. Veraset ilamı, yasal mirasçıların yahut hâkimden elden talep yetkisi almak kaydı ile ilgililerin başvurusu üzerine sulh hukuk mahkemesi veya noterlerce verilmektedir. Veraset ilamı verilmesi bir dava olmayıp TMK m. 382’de sayılan çekişmesiz yargı işlerinden biridir. Çekişmesiz yargı işlerinde bilindiği üzere davalı- davacı kavramları olmamakla birlikte istemde bulunan kişi bulunur. Veraset ilamı Türk Medeni Kanunu madde 598/3’e göre “Mirasçılık belgesinin geçersizliği her zaman ileri sürülebilir.” şeklinde düzenlenmiş olup kesin hüküm teşkil etmez ve aksi daima ispatlanabilir. Hasımlı veraset belgesi ise ilam niteliğindedir ve taraflar bakımından kesin hüküm teşkil eder.
2- Hasımlı veraset ilamı nedir?
Hasımlı veraset ilamı çekişmeli yargı sonucu alınan ve kesin hüküm teşkil eden mirasçılık belgesidir. Veraset ilamı çekişmesiz yargı işi olmakla birlikte bazı durumlarda hasımlı olarak alınması gerektiği yargı kararları ile sabit hale gelmiştir. Hasımlı veraset belgesi ilam niteliğindedir ve taraflar bakımından kesin hüküm teşkil eder.
3- Hasımlı Veraset İlamı hangi hallerde alınır?
Hasımlı veraset ilamı genellikle mirasçılar arasında çıkan uyuşmazlıkların çözümü için alınması gereken bir belgedir. Mirasın kimlere ne oranda intikal ettiği hususu sabit değil ise ve ortada birbiriyle çelişen mirasçılık belgeleri varsa taraflar bu uyuşmazlığı açacakları hasımlı veraset ilamı davası ile çözüme kavuşturabilirler. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi’nin 2008/4043 E., 2008/8842 K. sayılı ilamında bu hususta; “Her iki veraset belgesinin birbirlerine aykırı oldukları gözetilmek suretiyle hasımlı olarak alınacak mirasçılık belgesinin kurulacak hükme esas alınması gerektiği kuşkusuzdur. O halde, birbirleriyle çelişkili olan mirasçılık belgelerindeki aykırılık hasımlı olarak alınacak veraset belgesiyle giderilmedikçe davanın karara bağlanmasının yasal olduğu söylenemez.” şeklinde hüküm vermiştir. Bu genel sebebin yanında birtakım özel hallerde de bu dava açılabilir;
3.1- Hasımlı veraset ilamı, mirasın intikalinde kesilme yaşanan hallerde alınır. Örnek vermek gerekirse murisin gaip olduğu ve murisin mal varlığına yönetim kayyımı atandığı durumlarda hasımlı veraset ilamı alınması gerekmektedir. Alınacak bu hasımlı veraset ilamında karşı taraf olarak Hazine gösterilecektir.
3.2- Bir başka sebep ise daha önce alınmış veraset ilamlarındaki uyuşmazlıktır. Örnek vermek gerekirse murisin iki ayrı mirasçısının almış olduğu hasımsız veraset ilamlı birbirine aykırı ise bu durumda alınacak hasımlı veraset ilamı ile uyuşmazlık giderilecektir. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi’nin 15.07.2008. Tarihli 2008/4043E., 2008/8842 K. sayılı kararında bu hususun üzerinde durmuştur; “O halde, birbirleriyle çelişkili olan mirasçılık belgelerindeki aykırılık hasımlı olarak alınacak veraset belgesiyle giderilmedikçe davanın karara bağlanmasının yasal olduğu söylenemez.”
3.3- Yargıtay’ın uygulamasına göre ketmi verese yani mirasçının gizlenmesi davalarında öncelikle alınmış olan veraset ilamının doğru olmadığını ispatlamak adına hasımlı veraset ilamı alınması gerekmektedir. Keza Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 18.01.2018 tarihli 2016/18038 E., 2018/413 K. sayılı kararında “Ketmi verese hukuksal nedenine dayalı tapu iptali davalarında uyuşmazlığın çözümü, hasımlı veraset ilamı alınmak üzere açılacak bir dava sonucu, miras bırakanın tüm mirasçılarının belirlenmesi ve ketmedildiğini ileri süren davacının bu mirasçılar arasında yer alıp almadığının saptanmasına bağlıdır.” şeklinde hükmetmiştir. Hasımlı veraset ilamının alınması gereken haller bu sayılanlarla sınırlı olmamak kaydıyla en sık karşılaşılanlar bunlardır. İçtihat değişiklikleri ile bunlara yenilerinin eklenmeleri mümkün olmakla birlikte bu sayılanlar da değişiklik gösterebilir.
4- Hasımlı veraset ilamını kimler alabilir?
Hasımlı veraset ilamı ilgilisi olan herkesçe alınabilir. Bu davayı açan kişi murisin mirasçılarından biri olabileceği gibi hukuki yararının varlığına mahkemece hükmedilen ve işbu davayı açmakla yetkilendirilen kişiler de olabilir.
Kapanış
Hasımlı veraset ilamı kanunda düzenlenmemiş olup uygulamadan doğmuştur. Bu sebepten ötürü hangi hallerde, kimler tarafından alınması gerektiği gibi hususlar içtihatlar ışığında belirlenir. Yukarıda anlatılan haller içtihat değişikliği ile kaldırılabileceği gibi yanlarına yenilerinin de eklenmesi mümkündür.
