ÇOCUK TESLİMİ VE ÇOCUKLA KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASINA
MUHALEFET SUÇU(ÇKK MD. 41/F)
Boşanma davalarında müşterek çocuğun üstün yararı gözetilerek velayeti anne ya da babaya verilecektir. Velayet hakkına sahip olmayan tarafla müşterek çocuk arasında kişisel ilişki tesis edilir.
Bazı durumlarda velayet hakkına sahip olan taraf, karşı tarafla yaşadığı sorunlara karşılık olarak müşterek çocuğu koz olarak kullanmakta. Bu sorunları müşterek çocuğa yansıtarak, diğer tarafla kişisel ilişki kurmasına engel olabilmektedir.
Veyahut velayet hakkına sahip olmayan tarafça müşterek çocuk velayet sahibi olan ebeveyne teslim edilmemektedir. Bu durumda çocuk teslimi hakkındaki mahkeme ilamı ve tedbir kararları ihlal edilerek. Çocuk Koruma Kanunu’nda düzenlenen ve aşağıda ayrıntıları ile izah edeceğimiz çocuğu göstermeme suçu oluşacaktır.
- Velayet ve Kişisel İlişki Nedir?
Velayetin, ergin olmayan 18 yaşından küçük çocukların veya ergin olup. Mahkemece kısıtlanan kişilerin bakımının ve sorumluluğunun üstlenilmesi için anne ya da babaya verilen haktır. Velayet hakkı kanunen çocuğun anne ve babasına aittir. Tarafların boşanması halinde çocuğun velayetinin kime verileceği, üstün yararı gözetilerek dava sırasında geçici olarak belirlenir. Dava sonucunda devamlı olarak anne ya da babadan birine verilmesiyle birlikte diğer eşin çocuk üzerindeki velayet hakkı sona erer.
Velayet hakkı kendisine verilmeyen ebeveyn, kanunen müşterek çocuk ile arasında kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkına sahiptir. Kişisel ilişki, velayet hakkı; verilmeyen anne ya da baba ile çocuğun belirli zamanlarda ve belirli koşullarda yapacağı görüşmeye ilişkin yapılan düzenlemedir.
Mahkeme velayet hususunda çocuğun üstün yararını gözeterek kendiliğinden değerlendirme yapar. Velayet hakkı kendisine verilmeyen tarafın çocukla görüşmesi için belirli günleri, saatleri ve koşulları belirler.
- Çocuğu Göstermeme (Teslim Etmeme) Suçu Nasıl Oluşur?
Genel olarak boşanma davalarının devamı ya da sonuçlanması ile velayet hakkına sahip olmayan ebeveyne ilişkin olarak müşterek çocuk/çocuklar ile arasında kişisel ilişki kurulmasına karar verilir.
Velayet hakkına sahip olmayan ebeveyn tarafından, velayet hakkı sahibi olan tarafa çocuğun teslim edilmemesi sebebiyle alınan ilam veya tedbir kararlarına aykırı davranan. Bu kararların yerine getirilmesini engelleyen taraf, eylemin gerçekleşmesinden itibaren bir ay içinde, yapılacak şikâyet üzerine, fiil suç teşkil etse dahi, üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.
Mahkeme kararı ile velayet hakkına sahip olmayan ebeveyn ile müşterek çocuk arasında kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine ilişkin; teslim emrine aykırı hareket edenler ile emrin gereğinin yerine getirilmesini engelleyenler, bir ay içinde yapılacak şikâyet üzerine, üç günden on güne kadar disiplin hapsiyle cezalandırılır.
Kişisel ilişki kurulması için kendisine çocuk teslim edilen hak sahibi, ilam veya tedbir kararında belirtilen sürenin bitiminde çocuğu belirlenen yere getirmezse, bir ay içinde yapılacak şikâyet üzerine, fiil suç teşkil etse dahi, üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.
- Çocuğu Göstermeme (Teslim Etmeme) Suçunun Şartları Nelerdir?
Aile mahkemelerince çocuğun teslimine veya çocuk ile kişisel ilişki kurulmasına yönelik alınan kararlar neticesinde;
Anne ve baba arasındaki boşanma veyahut velayet davasının sonuçlanması sonucunda velayet hakkı bulunmayan ebeveynin müşterek çocuğu velayet hakkı bulunan tarafa teslim etmediği,
Çocuk ile arasında kişisel ilişki tesisine karar verilmesi ile velayet hakkına sahip anne veya babanın, velayet hakkına sahip olmayan ancak kişisel ilişki kurması kararlaştırılan taraf ile çocuğun görüşmesini engellediği,
Kişisel ilişki kurulan tarafın, kendisine verilen görüş süresinin sonunda müşterek çocuğu velayet hakkına sahip tarafa teslim etmediği takdirde söz konusu çocuğu göstermeme suçu oluşacaktır.
- Evlilik Devam Ederken (Boşanma Davası Sonuçlanıncaya Kadar) Çocuğun Gösterilmemesi Halinde Çözüm Nedir?
Taraflar evli iken (boşanma davasının devamında) kimi sorunlar sebebiyle karşı karşıya gelebiliyor. Bu sebeple taraflardan biri müşterek çocuğun menfaatlerini ve üstün yararını göz ardı ederek çocuğu adeta bir silah haline getirerek diğer ebeveyne çocuğu göstermeyebiliyor. Müşterek çocuğu göstermeyen ebeveyne karşı yaptırım konusunda kanunda boşluk bulunmaktadır.
Çocuk anne ya da baba tarafından evlilik devam ederken kaçırılabilir. Bu durumda velayet hakkı evlilik devam ettiği için anne ya da babanın üzerinedir. Böyle bir durumda kaçıran tarafın savcılığa şikayet edilmesi halinde takipsizlik kararı söz konusu olabilir. Bu durumda çocuğu kaçırılan anne ya da baba diğer tarafa karşı boşanma ya da ayrılık davası açmalıdır. Sonrasında bu davada velayet hakkında karar verilmesini mahkemeden isteyebilir.
- Çocuğu Göremeyen, Velayet Hakkına Sahip Olmayan Taraf Ne Yapabilir?
Kişisel ilişkinin tesisi ile çocuğu göremeyen taraf, şikayet yoluna da ya da icra kanalına başvurmalıdır.
Velayet Hakkına Sahip Olan Tarafın Yeniden Evlenmesi Halinde Diğer Taraf Çocuğun Velayetini Alabilir Mi?
Velayet hakkını alan tarafın yeniden başkasıyla evlenmesi, velayetin değiştirilmesi için tek başına yeterli bir neden değildir. Ancak üvey anne veya babanın çocuğa kötü tutum ve davranışlar sergilemesi veya çocuğun birlikte yaşamak istememesi gibi durumlarda velayetin değiştirilmesi hususu gündeme gelecektir.
- Çocuğa Şiddet Uygulayan Tarafa Velayet Verilir Mi?
Çocuğun velayetinin hangi tarafa verileceği hususu noktasında çocuğun idrak yaşı, üstün yararı ve bu doğrultuda hazırlanacak olan sosyal inceleme raporu, hakimin kanaatine etki edecek önemli maddelerdir.
İdrak yaşında olmayan dolayısıyla mahkeme huzurunda hangi ebeveynde kalmak istediğini beyan edemeyen çocuğun velayeti konusunda sosyal inceleme raporu nazara alınarak bir değerlendirme yapılacaktır. Çocuğa şiddet uygulanması durumunda çocuğun şiddete maruz kaldığı ve bu durum nedeniyle mağdur olduğu konusunda kuvvetli deliller sunulmalıdır.
- Çocuğun Yurt Dışına Kaçırılması Durumunda Nasıl Bir Yol İzlenecektir?
Çocuğun velayetini alan ebeveyn, çocuğun diğer ebeveyn ile görüşmesini engel olmak için velayeti kötüye kullanarak çocuğu yurt dışına kaçırabilir. Ülkemizde de bu durumlarla sık sık karşılaşılmakta, çocuğun diğer ebeveynle görüşmesini engellemek için çocuk yurt dışına kaçırılmakta ve büyük sorunlar yaşanmaktadır.
Çocuk adına mahkeme tarafından velayete ilişkin henüz karar tesis edilmemiş veya ortak velayet var ise ebeveynlerden birinin çocuğu yurt dışına kaçırması halinde, velayet hakkı ihlal edilmektedir. Böyle bir durumun mevcudiyeti halinde çocuğun iadesi bulunduğu ülkeden talep edilecektir.
Çocuğun farklı bir ülkeye götürülmesinin sonrasında çocuğun götürülmesinde haksızlık tespiti olur veya velayete ilişkin mahkemece karar verilirse Çocukların Velayetine İlişkin Avrupa Sözleşmesi uygulanır. Çocuğun velayetine ilişkin hak sahibi olan taraf devlet, çocuğun bulunduğu ülkeden taraf talep eder.
Bu işlemler şu sırayla yerine getirilir: Velayet hakkı ihlale uğrayan anne ya da baba Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü’ne başvuruda bulunur. Adalet Bakanlığı da Cumhuriyet Başsavcılıkları aracılığıyla görevini ifa eder. Söz konusu usuli işlemlerin yasaya uygun şekilde yürütülmesi, herhangi bir gecikme veya hak kaybı yaşamamak adına uzman boşanma avukatımızdan hukuki destek alabilirsiniz.
- Çocuğu Teslim Etmeyen Taraf Hapis Cezası Alır Mı?
Mahkeme kararına rağmen çocuğu teslim etmeyen kişi hakkında, 1 ay içerisinde şikayet yoluyla aile mahkemesinde dava açılabilir. Çocuk göstermeme suçu şikayete bağlı bir suç olup çocuğun kendisine teslim edilmesini isteyen eş diğer eşin cezalandırılması için aile mahkemesine başvurmalıdır.
Söz konusu dava çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına muhalefet suçuna ilişkin olarak açılacaktır. Çocuk teslimine ilişkin yapılacak olan şikayette görevli ve yetkili mahkeme teslim veya kişisel ilişki kurulması için işlemi yapan müdürlüğün bulunduğu yer aile mahkemesidir. Böyle bir durumun varlığı halinde boşanma avukatı ile çalışmanız hak kaybına uğramanızı ve mağdur olmanızı engelleyecektir.